S Ö Z A L T I

euro 2024 |

14 iyun - 14 iyul tarixlərində Almaniyada keçiriləcək futbol bayramı. Bir çoxları Fransa və İngiltərəni favorit hesab edir. Məncə həmişəki kimi İngilislər bacara bilməyəcək. Bəlkə də beynimə loser kimi kodlanıblar bilmirəm. Şəxsən mən turnirin qalibi kimi fransanı görürəm. Çox əjdaha şəkildə gəlirlər. Keçim qrup təxminlərimə:

Burda Macarıstan qrupun sürprizi olacaq. Almaniya maks 2 olacaq. İsveçrə və Şotlandiya isə ən yaxşı 3-cü yer uğrunda mübarizə aparacaq. Qrupun həlledici oyunu elə 1-ci turdakı Macarıstan - İsveçrə matçı olacaq.

Azarkeşi olduğum və son çempion İtaliyanın taleyindən qorxuram. Spaletti bambılısı dünən hücumçu qıtlığında Bolognada əla mövsüm keçirən Orsolinini komandadan çıxartdı. İtaliyada hamı spalettini topa tutur. Zaccagni, çolaq el shaarawy və demək olar ki, bu sezon oynamayan faggiolini saxlayıb, Orsolini və lazionun qapıçısı provedeli kənarda tutub. İspaniya və Xorvatiya, hətta Albaniya da başağrısı olacaq İtaliyaya. Türkiyə ilə 0-0 bitən matçda da ümid vermədilər. Amma bu İtaliyadı. Qrupda 3 heç-heçədən sonra dünya çempionu olmuş komandadı. Bilmək olmaz. Bu qrupa təxmin vermək çox çətindi. Realist olsam hal-hazırki vəziyyətə uyğun olaraq: 1 İspaniya 2 Xorvatiya 3 İtaliya 4 Albaniya.

İngiltərə burdan təmiz çıxar. 2ci yer üçün Danimarka və Serbiya əlləşər və Danimarka yeri qapar.

Ən asan qrupdu bu məncə. Fransa 1, Hollandiya 2, Avstriya 3, bərbad oyun oynayan Polşa 4.

Ən maraqlı qrup. Hamı Belçikanın asanlıqla 1-ci olacağını desə də mənim fikrimcə onların generasiyasının limiti çoxdan bitib. Rumıniya sürpriz edəcək. Ukraniya da ondan geri qalmayacaq. Slovakiya 4-cülüyə məhkumdu.

Gəldik dananın Türkiyə üçün quyruğunun qopduğu yerə. Türkiyə burdan necə çıxırsa çıxsın 8/1-dən o yana getməyəcək. Çünki ya Fransa ya İngiltərə ya da b qrupunda hansısa əjdaha ilə qarşılaşacaq. Ümumiyyətlə Türkiyə elə komandadı ki, oyununu heç cür tuta bilmirsən. Heç vaxt stabil oynamırlar. 0 da çəkə bilərlər. 90+ -da vurulan qollar ilə 1-ci də çıxa bilərlər. Portuqaliya 1-ci olacaq sözsüz. Gürcüstan Mdb-nin hal-hazırda ən yaxşı oynayanıdı. (Russia excluded). Çexiya burda tale həll edən komanda olacaq.
Könlümdən keçən 2008 və 2012-dəki İspaniya kimi İtaliyanın da ardıcıl qalib gəlməsidir. Amma çətin. Real vəziyyət Fransanın çempionluğunu göstərir. Ümid edirəm ki, 2004 və 2016 kimi sıxıcı yox, 2000 və 2008 kimi yaddaqalan turnir olar.

sosioloji marksizm | elm

analitik marksizm ekolu ilə tanınan, sosial siniflər klassifikasiyasında yeni nəzəri paradiqmaları ilə həm sosiologiya sahəsində həm də bütöv olaraq marksizm sahəsində yeni cığırlar açan erik olin wrightın Viskonsin-Medison Universitetində verdiyi dərslərdən biri.

dərsin syllabusu 87 səhifədir -*. bu yay syllabusda paylaşdığı əsas oxumaları bitirməyi planlayıram.

syllabusdakı chapterlər bu şəkildədir:
1) giriş
2) sinfi struktur
3) sinfi təşəkkül
4) dövlət və siyasət nəzəriyyəsi
5) ideologiya və şüur
6) tarix nəzəriyyəsi
7) sosializm və xilas/azadlıq

və üstəlik əsas oxumaların yanında- əgər vaxtınız varsa- əlavə oxuma materialları da var. möhtəşəm syllabusdur.

syllabusun linkini paylaşıram. məncə göz atın və bu sahə haqqında nələrsə oxumaq istəyirsinizsə yararlanın.

link: https://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharinghttps://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharing

ufc | idman

Açılışı ultimate fighting championship olan mma təşkilatı. İnsanların niyə bu qədər az maraqlandığına təəsüflənirəm düzü, xususilə də həmcinslərim arasında. Nəticə də, dünyanın ən güclü ya da badass insanının kimi olduğu sualı maraqlıdır və bunun cavabının öyrəniləcəyi ən prestijli təşkilat ufcdir. One championship və bellator kimi təşkilatlar da var, lakin ordakı əksər divizyadakı çempionlar heç ufcnin top 10 una girə bilməz müvafiq çəki divizyasında. Təbii olaraq anlayıram bəzi insanlar şiddət və s. kimi görüntüləri sevmir, həmin insanların baxmamağı normal haldı. Ancaq ölkədə xususilə animeci kütlənin, heç ufc nin nə olduğunu eşitməməyi maraqlanmamağı qəribə gəlir. one punch man, naruto və oxşarı animelərə baxmaqdansa çox daha real olanına baxa bilərsiz. Və bu real xarakterlərdən çox daha yaxşı inspiration ala bilərsiniz. Misal verim döyüşçülərdən,
Alex pereira gec yaşda kick-box a başlıyır. Ən yüksək səviyyə olan glorydə 2 diviziyada çempion olur. 2 dəfə məğlub elədiyi israel adesanya tərəfindən hər hansı bir interviyuda, "mən əfsanə olanda, hər hansısa bir pubda arxamdan boş boş danışacaq , o heç kimdi" tərzi təhqir olunmadan sonra özünə tamam yad olan bir idmana başlıyır. Hansı ki grappling dediyimiz şey 30 dan sonra elə rahat öyrənilən bir şey deyil. Öyrənsən belə heç vaxt vasatın üstü ola bilməyəcəksən, bunun özü də böyük drawback di istenilen döyüşçü üçün. Pereira ufc debutunu edir, və hətta bambılı bambılı danışan adesanyanı knockout edir. Sonra bir yuxarı çəkidə də çempion olur və hal-hazırda planetdə ayaqüstü döyüşdə ən çox qorxulan döyüşçüdür desək düz olar. Və bu insanın bütün bu uğuru, brazilyanın kasıb favellalarından birində, yoxsullaqdan çıxaraq elədiyi də
ayrı bir heyrətamiz haldı.

Çox maraqlı personaj var yəni ufcdə, misal günlərcə qaranlıqda ac sussuz, balaca otaqda günlərcə duran jiri prochazka. Bu xarakter elə bil sırf mistik anime xarakteri sevən insanlar üçün dizayn olunub. Günlərcə meşədə tək qalıb, məşq edir, just insane dude overall. Hərtərəfli döyüşə bilir, ancaq əsasən ayaqüstü döyüşməyə üstünlük verir, və sıfır guard ilə, full hücüm. Alex pereira kimi dünyanın ən təhlükəli kickbox çusunun belə üstünə şığıyır, əli qolu qarınında, ayaqları yediyi low kick lərdən təndimiş, qızarmış(döyüşdən sonra hətta morarmış olacaq) vəziyyətdə.
Son olaraq döyüş deyim maraqlananlar baxsın.
https://youtu.be/dHKRVKnChFI?si=SPdvsxA140sdhjxV

Jiri ilə glover teixeirü nın döyüşü həqiqətən yüksək gərginlikli bir kəmər döyüşü idi, gərginlik dedim yəni daim bir actionın olduğu maraqlı bir döyüş, sıxıcı şəkildə bir roundda 10, 15 jab in atıldığı bir döyüş yox. Düşünürəm ki, bu döyüşə önyarqısız baxan insan mma fanatı ola bilər.
Səhv eləmirəmsə gloverin 8 ci dərəcə bjj qara kəməri var və bu onu idmandakı ən yüksək grappling çi deməyimizə bəs edər. Ancaq mma təkcə grappling deyil.

https://youtu.be/7CAkyfHMhhA?si=dgNlY8GcxY5sm7cn
Rober whittaker , yoel romero

Müasir dövr middleweightdə(83kg) ən yaxşılardan olan cavan Whittakerın 41 yaşlı kafdar romero ilə olan 2- ci döyüşü. Romeroya kafdar dediyimə baxmıyın the dudes is insanely ripped and explosive. Çox gec başladığı idmana səhv eləmirəmsə 35,(köhnə olimpik gürəşçidir) əfsanə olaraq ayrılmışdı ufcdən. Qeyri mümkün bir nailiyyətdi həqiqətən 35 indən sonra təzə idmana başlamaq oyana, 35 indən sonra çempion ola bilmək ya da oxşarı bir nailiyyət göstərmək qeyri mümkün bir haldı. Çünki istər istəməz qocalırsan, əgər heavyweight ya da light heavyweight deyilsənsə. Romero onsuz adi bir insan deyil, hamı kuba da bədəninə qəribə experimentlər olunduğu bilir, ancaq yenə də idmanın özündə doping təşkilatları nəzarət edir, keçə bilibsə fair competition.

https://youtu.be/h9oj6HEdZSI?si=_0lutKRzOWW03d_v
Son olaraq aşağı çəkilərdən daha texniki olan, volkanovski, islam makhachev döyüşü. Volkanovski bu döyüş zamanı məğlubiyyətsiz demək olar, çempion idi 66 kiloda, islam isə xəbibin atasının favorit tələbəsi idi və çempionluğu oliveirdan(xəbibi udacağı deyilirdi, çox yaxşı grapplingi olduğuna görə) almışdı. Çoxlarına görə xəbibdən daha yaxşı olan islam, xususilə ayaqüstü döyüşdə, əksər döyüşlərini 1 dəqiqənin altında bitirən islam üçün çıxa biləcək ən texniki və inatçı rəqiblərdən idi alexander, həmçinin bütün çəki divizyalarını əhatə edən reytinqdə də, pound for pound rankingdə də 1 ci sırada idi. Bu döyüş digərləri qədər, süper maraqlı olmaya bilər, ancaq məğlubedilməz dağıstan grappling məktəbinin qarşısına çıxan ən güclü oponentin döyüşə necə bir əhəmiyyət qazandırdığnı qavraya bilsəz, yüksək diqqətlə baxacağıvıza şübhəm yoxdur. Hərhalda texniki skill olaraq bunun üstünə çıxa biləcək başqa qarşıdurma yoxdur.

Sona da ufc üçün xüsusi tarixi əhəmiyyəti olan bir neçə maraqlı döyüş qoyacam
https://youtu.be/en4hR34Bl8w?si=Xm8rBGOoan4LTDtz
https://youtu.be/l8s2fsfIpUA?si=AFqEA-1VW_NkK6e8
https://youtu.be/JuBBIJ7adjM?si=l2RWjq2ktf83kZKQ

obyekt yönümlü proqramlaşdırma | proqramlama

(OYP) - verilənlərin obyektlər üzərindən formasını dəyişməsi üzərinə qurulmuş proqramlaşdırma methodu. yazılmış funksiyaların təkrər istifadəsinə və daha kompleks məntiqə kömək edir.

// birinci class-da yaradılan obyekt və methodun digərində çağırılıb istifadə edilməsi:
class a {
string name;
public void method_a();
}
// ikinci class-da implementasiyası
class b extends class a {
name = "jhon.doe'':
method("do something");
}

bəzi methodolojiyaları:
enkapsulyasiya (encapsulation),
varislik (inheritance),
polimorfizm (polymorphism),
abstraksiyası (abstraction),
obyektlər arasında informasiya axınının təşkili (sending messages / message sending),
təkrar istifadə oluna bilərlik ( reusability).

java - c - c++ - Python - php
bu linkdə azərbaycanca ətraflı və bəsit izahı da var

perfume genius | musiqi

əsl adı Michael Alden Hadreas olan əsasən indie pop, indie rock və art pop tərzlərində mahnılar bəstəyən amerikalı musiqiçidir. Özünə seçmiş olduğu bu ləqəb isə Perfume The Story of a Murderer filmindən irəli gəlir. 2020-ci ilin diqqət çəkən albumlarından biri Set My Heart on Fire Immediately olsa da onun no shape albumunu daha çox bəyənirəm.

Tanımaq istəyənlər üçün:
(baxma: jason)
(baxma: otherside)
(baxma: die 4 you)
(baxma: slip away)
(bax: queen)
(baxma: without you)

euro 2024 |

sosioloji marksizm | elm

ufc | idman

obyekt yönümlü proqramlaşdırma | proqramlama

javascript | proqramlama

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

ssenari yazmaq ★ wiki

əvvəl:

öz təcrübələrim:
ilk dəfə ssenari yazmağa həvəs, ssenari müsabiqəsi ilə rastlaşanda yaranmışdı. Şərtləri çox sadə idi. və bütün mərhələlərin üstəsindən gələ biləcəyimə əmin olub, bir qısa film ssenarisi yazmağa başladım. Hekayə uzun zamandan bəri ağlımda var idi, sadəcə oturub, yazmağa başlamaq çox çətindi. Öz həyatımdakı bir hadisə ilə bağlı idi. hansı ki, özüm yaşamışdım o hadisəni. Çox həyəcanlanıb, çox gərilmişdim o an. Və elə o vaxt fikirləşmişdim ki, bu vəziyyətdən çıxım, mütləq bunu ya hekayə kimi yazacam, ya da ssenariləşdirəcəm* ”niyyət eləmişəm, qurban kəsəcəm” söhbəti . Neçə vaxt idi yazmağa fikirləşirdim, sadəcə bunu fikirləşirdim. Bu istək, ikinci bir müsabiqə ilə rastlaşanda, artıq reallaşdı. Çünki, müsabiqə həm yüksək səviyyəli idi, həm də çox yüksək pul uduşları var idi. fikirləşirdim ki, ən aşağısı 3-cü yeri tutaram. Xavier dolanın “anamı öldürdüm” filminin ssenarisini 16 yaşında yazması, lars von trierin ilk filmini çox kiçik yaşlarında çəkməsi ümumiyyətlə ən böyük motivasiya qaynağım idi. bu kiməsə həsəd aparmaq deyil. Sadəcə “yatmaq vaxtı deyil. Çalışmaq vaxtı, yaratmaq vaxtı, inkişaf etmək vaxtıdır, özünü istehsal etmək vaxtıdır, dayanmaq olmaz” fikirlərinin özünə deyilməsidir. Ssenarini heç bir bilgim olmadan yazmağımın səbəblərindəm biri də, türk prodüser, ssenarist var idi. ona “ssenari necə yazılır?” kimi bayağı bir sual vermişdilər, o da cavabında: ”əgər “truman show” kimi bir fikriniz varsa, istəyirsiz dialoqu bir vərəqə yazın, aksiyonu, hadisəni başqa bir vərəqə”. Bu cavabın da müəyyən qədər təsiri olmuşdu, sözsüz. Nəysə, ilk öncə sinopsisi yazdım. Ümumiyyətlə sinopsis yazmaq haqqında heç bir informasiyam yox idi* heç indi də yoxdu . Sədəcə nümunələrə baxa-baxa, güc-bəla ilə yazdım. Artıq tretmana girşmədən, keçdim ssenarinin özünə. Çox rahat irəliləyirdi, Hər şey. Bir hekayə yazmağa başlasam, bir cümləni 10 dəqiqəyə yazaram* bu mövzuda çox uğursuzam . Amma ssenari isə elə deyildi, elə bir tərəfdən aksiyonu yazır, məkanı təsvir eləyirsən, bir tərəfdən də dialoqlar, sanki, öz-özünə axır, tökülür. Düzdür, nə qədər rahat olmasına baxmayaraq, yazdığım 11 səhifəlik qısa film ssenarisini 1 həftəyə bitirdim. Sonda ssenari ilə sinopsisə baxıram. Tamam ayrı şeylər. çox əlavələr olub, hətta ssenarinin əsas dramatik zirvəsinin zamanı dəyişib, mövzu başqalaşıb, hekayə tamam fərqli olub. sonu sinopsisə nisbətən daha natamam sonla bitir. Bunu özüm istədim. Çünki, o aralar asghar farhadi və andrey zvyagintsev kinolarını çox böyük həvəs və diqqətlə izləyirdim. Və bu da mənim sözdə “yaradıcılığıma” təsiri böyük olub. amma bu çox da yaxşı şey deyil. nəysə, yenə də əlavə elədiyim şeylərə güvənirdim, lakin müsabiqədən əvvəl bunu bilən adamlara oxudub, məsləhət almaq istəyirdim. ilk öncə qardaşıma oxutdum. Elə bilirdim ki, deyəcək: “ möhətəşəmdi. Sən bunu necə yazmısan, dahisən lap”. Amma təbii ki, belə olmadı. Sadəcə, “yaxşı” deyib, məni yola verdi. Sonra isə digərlərinə göndərmək qalırdı. Göndərməmişdəm əvvəl, bəlkə, 20-30 dəfə oxudum ki, səhvlərimi azaldım, əlavələr edim. Artıq tamamilə hazır olduğuna əmin olub, 2 nəfərə göndərdim. Biri rejissor/ssenarist idi. izlədiyim, və təcrübəsinə, bilgisinə güvəndiyim biri idi. nəysə, çox nəzakətli tərzdə, məsləhət verməyini istədim. Sağolsun, göndərdiyim günün sabahı çox geniş, cavab yazdı. Görmədiyim, səhv elədiyim nə qədər yer var idi. niyə əvvəl görməmişdim? Məntiqi və dramatik quruluşda çoxlu səhvlər... hekayə zəif... məsələn, ssenaridəki qadın obrazını çox sərt etmişəm. Yumşaldılmalıymış. Sonra, film dinamik film idi və qısa film olmasına baxmayaraq, yersiz səhnələr var idi. hekayənin əsası olmamasına baxmayaraq, yolda keçən səhnələr çoxluq təşkil edirdi. Bu isə ssenarinin yazıldığı film janrına yox, road-movie’lərə xas olan xüsusiyyətdir. Çox məmnun qalıb, qeydlər etdim ssenari üzərində, bu məsləhətlərdən sonra. Digər şəxs isə ssenarist/şair/yazar idi. bir şeiri çox xoşuma gəlmişdi. ona görə ssenarini göndərdim. O da çox təvazökarlıqla öz fikirlərini bildirdi. Bir səhnədə xatirələri canlandırmada texnologiyadan istifadə etmişdim. O bundan istifadə etməməyi təklif edirdi. Təsirliliyi azaldırdı. Onun yerinə bu səhnəni, o ana aid xatirələr, əşyalar vasitəsi ilə yaratmağın daha məntiqli olduğunu, deyirdi. Bunların üstündən, bir müddət keçməsinə baxmayaraq, sseanrinin hələdə yarımçıq qaldığını fikirləşirəm və məncə,heç vaxt da tamamlanmayacaq.

Sonra:

1. Ssenari nədir?

“Mənim üçün ssenari bir vücuda bənzəyir və bir film isə bu vücuda həyatı üfləməkdir”
- Mireille Dansereau

Qısa olaraq, daha az vacib olan ensiklopedik bilgiləri deyim. Ssenari sözünü, etimologiyasını teatrda axtarmaq lazımdır. Etmilogik olaraq latınca “scaenarium” və italyancadakı “scenario” sözündən gəlməktədir. Xvı əsrdən etibarən italyada “dekor” mənasında istifadə edilmişdir. Sonralar məşhur italyan teatr qrupu “commedia del arte”nin bir pyesində aktyorların necə hərəkət edəcəklərini, rolları hansı gagların istifadə olunacağı bir mətn hazırlanır. Yavaş-yavaş inkişaf edib, indiki halına gəlir. Bu günkü ssenari anlayışını, onu ilk dəfə 1907-də istifadə edən georges meliesə borlcuyuq.
Nəysə, Ssenarinin nə olduğunu deməyə ehtiyac yoxdu, lakin bu sahədəki sənətkarların ssenariyə olan münasibətini, onlar üçün ssenarinin nə demək olduğunu bilmək daha vacibdir. Məsələn, bu sahə ilə əlaqəli olanların bir hissəsi deyir ki, ssenari, filmin, film çəkməyin ən vacib elementidir. Onlar ssenarinin bir sənət əsəri olduğunu iləri sürür və yazdıqdan sonra onun da bir ədəbiyyat nümunəsi, bir roman kimi saxlanılması lazım olan bir ədəbi bir mətn olduğunu, deyirlər. digər tərəf isə irəli sürür ki, ssenari sənət baxımından heç bir şey ifadə etmir və sadəcə rejissorun işini asanlaşdıran bir ara mətn funksiyasını yerinə yetirir. Yəni, ssenari sadəcə film proyektidir. Bir tozlu rəfdə, kitabların arasında qalan ssenarinin heç bir mövcudiyyəti yoxdur.

2. Ssenari yazmaq mərhələləri
“əvvəl ümumi bir xət, qırmızı xət, aktsız, teleqraf tərzində, detallara enmədən təhkiyə... iyirmi sətir də olar, bir səhifə də, iyirmi səhifə də... sonra hər səhnənin məzmunu ilə maraqlanırıq, tretmanı bir dəfə də, bu dəfə daha ədəbi dil ilə yazırıq, yəni daha oxunaqlı, sonra da dialoqlar. Dialoqları yazmağın aşağı-yuxarı* aze edition: “ölüsü” nə qədər vaxt alacağını bilmirəm amma ssenarinin nə qədər davam edəcəyini isə heç vaxt bilə bilmərik”
- Fransız senarist Michel Audiard

a) mövzu
əvvəl mövzunuz olmalıdır. Böyük bir abzasda filmin mövzusu izah olunmalıdır. Bunu edərkən ən çox diqqət edilməsi lazım olan şey, bunun “filmi ən yaxşı ifadə edən mətn” olması vacibliyidir. Bunun üçün isə hekayənin oxurğasını, skeletini* və başqa sümüklər. oh, kill me. yaxşı bilməyiniz vacibdir.

b) Özət tretman
Sektor jarqonunda “step outline” da deyilir, qısaca tretman hazırlığıdır* və skelet də deyirlər , deyə bilərik. Məqsəd bütün səhnələrin bir cümləlik xülasəsini yazmaqdır. Muzaffer Gökmenin “senaryo tekniği” adlı kitabında bu anlayışa etdiyi şərh:
"Bir defa senaryonun bu safhasında, ismiyle de ifade ettiği gibi, mevzu* konu kronolojik ve şematik bir surette kağıt üzerine aktarıyor. Böylelikle küçük vakalar büyüklere, büyükler en yüksek noktaya doğru yükselerek, düğümlenip düğümlenmediğini, neticeye dogru bir birleşip birleşmediğini kolayca müşahade ederiz* anlarız . o vakit muhtemel kopuklukların önlenmesini ve heyyeti umumiyede* genel şemada teferruat* detaylar arasında dahi bağlantılar teşekkül edib etmediğini* olub olmadığını bu sistemle tespit edebiliriz.“ * çox qəşəng türkçəylə yazıldığına görə tərcümə edib, korlamaq istəmədim

c) Tretman
Səhnələrin daha geniş, detallı yazılmasıdır. istəyən Kiçik Dialoqlar da əlavə edə bilər. serial bazarında bir məcburiyyətdir, demək olar. Mütləq hər seriya üçün 20-30 səhifəlik tretman yazılır. Türkiyədə hardasa bütün seriallarda bu var. amma çox da vacib deyil. Amerikalı ssenarist george axelrod, heç vaxt trertman yazmadığını, bunun boşa enerji itkisi və eyni şeyi iki dəfət etmək olduğunu, deyir. Amma yazmaq istəyənlər isə qəşəng bir tretman yazıb, sona rahat bir şəkildə dialoqlarını əlavə edərək, ssenarilərini yarada bilərlər.

d) Sinopsis
Sinosis sözünün etimolgiyası çox maraqlıdır. Antik yunancadan gəlir və “bir göz qırpımında edilən” mənasını verir. Uzatmadan, sinopsis, çox ümumi mənada, filmin məzmunu deməkdir. Artıq burda filmin necə olacağı, əsas yerlər haradı, nələr baş verəcək, film necə bitəcək kimi suallara cavab var. mən ssenarini yazandan sonra sinopsisi, belə deyək, “update” etməmişdim. Ona görədə göndərdiyim insanlardan biri filmin sonunu başa düşmədiyini demişdi. Yəni, tretmandı, “step outline” dı bunlar o qədər də vacib deyil, heç yazmasaz qabağa düşərsiz. Amma sinopsis yazılmalıdı. Necə ki, yaxşı ssenari, yaxşı film deməkdir. Eləcədə, yaxşı sinopsis, yaxşı ssenari deməkdir.

e) Çəkiliş ssenarisi
əsas məsələrdən biri budur. Burda danışdığımız və bizim, sizin yazacağınız ssenari “spec script”dir. Birdə “shooting script”* “dekupaj” da deyilir deyilən şey var ki, ikisidə fərqli şeylərdir. “shooting script” rejissorun işidir. Yəni, deyək ki, siz ssenari yazırsız. Onda siz texniki şeylər və kamera hərəkətlərini yazmamalısınız, bu mövzulara heç girişməməlisiz. Onlara müdaxilə etmək vaxt itkisindən başqa heçnədir. Lakin öz çəkəcəyi filimi yazanlara və ya rejissor ilə birliktə çalışan ssenaristlərə aid deyil bu. Bir misal çəkək:
“stadiona atılıb, orda subyektiv kamera ilə qaçırıq” yerinə “stadiona atılıb, sanki, gözümüzdən görürmüşük kimi qaçırıq” olmalıdır.

3. əməl olunmalı təməl qaydalar
Bu hissə, ümumiyyətlə, ssenari mətninin hansı özəlliklərə malik olduğunu və necə yazılmalı olduğu haqqındadır. ən azında nə ilə məşğul olacağımızı, az da olsa başa düşərik.

a) ssenarinin müəyyən qaydaları var. bu onu anlaşılmayan bir mətn halına gətirmir. Ssenaridəki yazı texnikaları, özünəməxsus terminləri, mətin başa düşülən mərhələrinin səbəbi, bu mətni hamının oxuması üçün yox, sadəcə sahədə olanlara yazıldığı üçündür. Sseanrini yazmaq, təkcə, yazı mərhələlərini öyrənib, nə gəldi yazmaq deyil. Ssenarist yazdığını həm rejissorun, həm dekoratorun, həm işıqçının gözündən görməyi bacarmalı və buna uyğun yazmalıdır.

b) bir ssenari yazılanda ən çox iki yazım tərzi ortaya çıxır. Roman və teatr. Yazarkən, istər istəməz insanın iç dünyasına yönəlib, yazdığımızı roman tərzinə yaxımlaşdıra bilərik. əslində isə bunun əksi olmalıdır. Məsələn, “yazarlar çox aqressiv idilər. hətta biri umbaylamaq istəyirdi hamını. lakin, daxildə bir-birlərini sevdiklərini bilirdilər.” cümləsinin ssenariyə heç bir dəxli yoxdur. Yəni, biz yazarların nə aqressiyasını, nə umbaylamaq istəyini, nə də sevdiyini göstərmədik. Roman tərzini bir tərəfə qoyub, yazdığımızı sadələşdirməliyik. Yəni, “yazarlar sözlüyə girəndə, yumruqlarını sıxıb, dişlərini qıcayırdılar. Bir yazar,tez-tez “mouse” işarəsini “umbay” yazısının üstünə saxlayıb, sonra çəkirdi. Amma yazarlar hər dəfə yeni enrty’ni və yazarını görəndə, təbəssüm bütün üzlərinə yayılırdı.”* beyin bedava . Yəni, belə, yazdığımızı, görüntüləşdirməliyik.

c) ssenaridə sadəcə ekranda görə biləcəyimiz şeylər olmalıdır. Yəni, insanlar, obyektlər, dekorlar. Keçmiş və gələcək, hansısa bir hadisənin səbəbini, ekranda gördüyünüz insaların kimin nəsi (ronaldo, messinin bacısıdır* batman vs superman , tom, jerry’nin atasıdır və s. bunu kimi şeylər) olduğu haqqında yazmaq yersizdir.

d) ssenarinin ritmi, ekrandaki filmin ritmi ilə uyğunlaşmalıdır. Filmin uzun müddət davam edən səhnələri qısa, və ya əksinə olmamalıdır. Məsələn, “ çester heyvanxanasındakı sumatra pələngi məni bir müddət izlədi”. Bu cümlənin heç bir funksiyası yoxdur ssenaridə* bu səhvi çox etmişdim . Yəni, bu səhnə filmdə uzun müddət davam edəcəksə, ssenaridə də o qədər səhifə tutmaldıdır.

e) ssenarinin formatına gəldikdə isə bu öz seçiminizdir. Bildiyim qədər, fransız və amerikan formatları var. fransız formatda akt və təsvir sol tərəfdə olur. Dialoqlar isə sağ tərəfdə. Gah sol, gah sağ deyərkən, birdə, baxırsınız ki, səhifədə boşluqlar qalır. Bu boşluqlar isə öz qeydlərinizi aparmaq üçün əvəzolunmazdır. Amerikan formatında isə çox sadədir. Özüdə kompyuterdə yazırsınızsa, çox rahatdır. Səhnələr. akt və təsvir 15 sm genişliyində, dialoqlar isə 7.5 sm genişliyində olur. Bunu isə office proqramlarında çox rahatlıqla quraşdıra bilərsiniz. Ya da belə şeylərlə məşğul olmayıb, bir başa hazır ssenari proqramlarından* celtx da istifadə edə bilərsiniz.

4. ssenari yazmağı daha yaxşı öyrənmək və ya ssenarist olmaq
Ennio flaianoya görə ssenarist “vaxtı olan adamdır”. Jean guy noel isə ssenaristi “ən vacib nömrəsi, özünün yarısı qədər bir konserva qutusuna* sovet maşınları vücudunun hamısını soxmaq olan bir cambaz” olaraq tərif edir.

Bəzilər ssenari işinin 2 mərhələdən ibarət olduğunu deyir. “Ayaq üstə işləmək” və ”oturaraq işləmək”. Birincisi, ssenari yazmağa başlamadan əvvəlki bütün mərhələləri - qeydlər, reportaj və s. - əhatə edir. Bütün bu yığılan bilgilərə dayanaraq, skelet yaratmaq, dramatik quruluş müəyyən etmə, təsvir, tretman yazmaq, dialoqlar, nəticə olaraq, hər növ yazı işinə isə “oturaraq işləmək” adı verilir. Ortalama 4-6 ay vaxt aparır. Və 1-2 ayı isə “ayaq üstə işləmək* güldürən səhv oxumalar ”ə gedir. Yəni , yaxşı ssenari yazmaq üçün yaxşı vaxt lazımdır. Tələsmək lazım deyil. Amma 1 gecəyə tam-metrajlı film ssenarisi yazan əjahalar da var* adı dəqiq yadımda deyil, deyəsən, əzab çəkən aleksey balanov idi .
Ssenaristlərin vərdişlərinə gəldikdə isə bu çox fərqli şeylər ola bilər. sadəcə müəyyən saatlarda işələyən, ya da ancaq bir məkanda yazan və s. başqa seçimləri olan biri ola bilərsiz* bunlar boş şeylərdi . Məsələn, guillermo arriga “21 grams”ı yazarkən, ən təsirli yerlərdə, şənləndirici musiqilərə qulaq asırmış. Nəysə, bunlar vacib deyil.

Yaxşı ssenarist hər şeyi nəzərə alaraq yazan biri olmalıdır. O araştırmağı və müşahidə etməyi sevib, oxumağı da sevən biri olmalıdır. Hər mövzuda bir fikir sahibi və güclü intellektual bazaya sahib olmadır. Hər gün, bir qayda olaraq müəyyən qədər yazmağı lazımdır. Günlük tutmaq da çox öyrədici ola bilər. sonra, bu mövzuda özünü inkişaf etdirmək üçün çox yollar var. qısa hekayə adaptasiyaları etmək, dialoqsuz qısa film çəkmək, ssenari cəhətdən yaxşı olan filmi, izləyib yaxşı* moşnu analiz etmək. Müxtəlif ssenariləri ədəbi əsər kimi şərh etmək. Fotoqrafiya, rəssamlıq və teatr kimi kino ilə əlaqəli olan sahələrlə maraqlanmaq. Və favoritim olan, gerçək qəzet xəbərlərindən yola çıxaraq xarakter yaradıb, ssenari yazmaq. Pedro almodovarın “bad education” filminə baxın.

Bu sahədə özünüzü təkmilləşdirmək üçün kino məktəblərinə də gedə bilərsiniz. Xaricdə və ya burda. Məsələn, bakı film institutu(BFİ) bu üzrə təlimlər keçir. Ya da hansısa bir ssenaristin yanında başlamaq olar* bu azərbaycan nə qədər mümkündür, bilmirəm. . adətən böyük ssenarilərin yazılmasında, ssenaristlər özləri üçün köməkçi* asistent, stajyer və s. istəyirlər. Amma, məncə, autoeducation* özünü təhsil ən doğru seçimdir və daha öyrədicidir. Çox sayıda film və kitab ilə tanış olmaq çox yaxşıdır. Avtomatik olaraq, bu sahədə özünüzü öyrətmiş olursunuz. Lakin bu yetkinliyə çatmaq ən az gündə 2-3 film izləmək deməkdir. Bu isə təkcə kino sahəsində təhsil alanların və ya xüsusi həvəsi olan insanların işidir. Lakin, nə qədər banal səslənsə də kəmiyyət, keyfiyyət demək deyil. Yəni gündə o sayda, bu sayda film izləmək, ayda 10 kitab bitirmək kimi şeylər bizi inkişaf etdirməyəcək, bizə bir şey qatmayacaq* belə etsək, o kasıb ruhumuza tanrı belə kömək etməyəcək . Nəysə, öz təhsilinizə müəyyən giriş kitabları oxuyaraq başlayın. Ssenari haqqında ümumi fikriniz olsun.

Oxuya biləcəyiniz çox kitab var. aristotelin “poetika”sı, lajos egrinin “the art of dramatic writing* dramatik yazarlıq sənəti ” kitabı, orhan kemalin “senaryo tekniği ve senaryolar” kitabı və bunun kimi yüzlərlə kitabı rahat şəkildə özünüz tapa bilərsiniz* sadəcə bir klik . əsas oxumaqdır və bu çətin də deyil.

Bunlar isə elə indicə yükləyə biləcəyiniz Ssenari giriş kitabları* e-book format :

1) michel chion – bir senaryo yazmak – ( https://yadi.sk/i/KcVfuPQjrBcC9 )
Bu kitab nəinki, ssenari yazanlara, ümumiyyətlə, yazanlara böyük köməkləri olacaq kitabdır. Filmlər üzərindən çox gözəl şəkildə hər şeyi izah edir və bununla yanaşı çox gözəl axıcılığı da var. Bu sahədəki əfsanələrdən biridir.
2) ötkem başol – senaryo kitabı – ( https://disk.yandex.com/client/trash/Downloads/sinema )* adını burada yazın, çıxacaq. Linklər bloklanıb
Bu kitab isə ssenari haqqında ensiklopedik* lakin təkcə ensiklopedik yox, başqa dəyərli şeylər də var nə varsa hamsını özündə ehtiva edir. Stolüstü kitabı da demək olar.
3) semir aslanyürek – senaryo kuramı - ( https://yadi.sk/i/g5h0XBYSmC7gt )

Bu kitablar isə bədiiləşdirilmiş ssenarilər(e-book format):

1) ingmar bergman – yeddinci möhür
( https://disk.yandex.com/client/search/ingmar%20bergman/disk )* və bir neçə bergman kitabı
2) tezer özlü – zaman dışı yaşam ( https://yadi.sk/i/ICQP4CSKqBZv9 )* çox yaxşı yazardır. digər kitablarını da məsləhət görürəm

Bu kitabları və digərlərini də oxuyub çox şey öyrənmək olar. Amma mütləq bu kitablar oxunmalıdır deyə bir şey də yoxdu. Sadəcə burda yazılanlar sizə ümumi fikir versin, özünüzdə olan fikirlərlə birləşib daha da möhkəmlənsin deyədir. Entry’də Yazılan öyrənmə metodlarının heç birini qəbul etməyədə bilərsiz, sizə uyğun olmaya bilər. ya da ki sizin daha yaxşı fikriniz ola bilər. bu çox gözəl şeydir. Hətta burda yazılanlardan da yaxşıdır. Həmişə öz yolunuzda.

5. son bir-iki şey
Yazanda çalışın ki, digər şeylərin* hər hansı bir filmin, rejissorun, kitabın təsirində qalmadan yazın. Təbii ki, istisna halları çıxmaq şərti ilə* yazdığınızı bir şeyə həsr etmək kimi . Yəni, istisnalar bir tərəfə, Nə qədər istəsən də orjinal bir şey ortaya qoya bilmirsən, belə olan halda. Bir azərbaycanlı rejissor var idi. olduqca təcrübəli biridir. Sual verdilər ki, “bu aralar hansı filmlərə baxırsız, ümumiyyətlə, çox baxırsız?”. O da:”məncə, rejissor çox filmə baxmamalıdır, bu onun yaradıcılığına pis təsir edə bilər. yəni, siz öz orjinal işinizi yaradıb, ortaya qoya bilməzsiniz* dialoqlar tam belə olmayıb, sadəcə burada yadımda necə qalıb, elə yazmışam. Amma əsas deyilmək istənən fikir, itməyib. .”

Birdə, burda yazılanlar istiqamətləndirici şeylərdi, yəni, sadəcə bir entry ilə bir şeyləri öyrənmək çətindir. Yəni, bu entry’dəki yazılanlar ssenarinin heç bir faizlik hissəsini əhatə etmir. Sadəcə səthi olaraq üzərindən keçdik. Lakin bununla doymayıb, daha çox öyrənmək lazımdır. Amma onu da deyim ki, əgər bir insanda ssenari yazmaq istəyi, həvəsi, bacarığı varsa, nəinki bu entry, heç kitabların, filmlərin, kursların, ümumiyyətlə, buradakıların heç biri lazım deyil ona. Sizdə o “şey” varsa, böyük bir informasiyaya, təcrübəyə sahib olmadan da yaza bilərsiniz. Biri var idi* tanış da deyil, sadəcə dolayı yollarla . Yazar idi. daha doğrusu, yazar olmaq istəyirdi. Amma demək olar ki, heç nə yazmırdı. Soruşanda ki, “niyə yazmırsan, nə vaxt başlayacaqsan ciddi şəkildə yazmağa?”. O da deyirdi ki: “birdənə kitab qalıb, klassiklərdən, onu da oxuyum başlıyıram”. indi ondan xəbərim yoxdur. Amma, əminəm ki, oxumadığı bir kitab hələ də qalır. Və ondan da əminəm ki, heçnə yazmayıb. Belə pis çıxmasın, heçnə də yaza bilməyəcək. Çünki, elə bilir ki, ədəbi bir şeylər yazmaq üçün mütləq tolstoy, balzak, dostoyevskini bitirməlidi. Lakin, belə axmaqlıq qəbul olunmazdı. Çünki, biz nə vaxtsa bir şeylər yaratmağa, yazmağa, çəkməyə başlamalıyıq. Və bunu edərkən də fikirləşmirəm ki, biz hər şeyi oxuyub, izləmiş bir olacayıq. Həmişə görmədiyimiz, eşitmədiyimiz, fərqinə varmadığımız şeylər olacaq. Ona görə də yazmaq istəyirsinizsə, elə indi yazın. Bəstələmək istəyirsinizsə, elə indi bəstələyin. Bir şey çəkmək istəyirsinizsə* söhbət filmdən gedir, xatakar , elə indi çəkin. Çünki, sonra gec olacaq.

Qeyd: bəzi yerləri yazarkən, öktem başolun "senaryo kitabı"nın köməyi oldu. belə, razılaşmadığınız, doğru olmayan bir şey, ya da vermək istədiyiniz hər hansı bir məsləhət varsa, mesaj qutusu böyük məmnuniyyətlə açıqdır, buyurun.

tissot prx | texnologiya